دارالندوه در مسجدالحرام
بعد از مهدى عباسى، در حین معتضد مسجد النبی کوهسنگی مشهد و مقتدر عباسى، بخش‌هاى کوچکى به قسمت‌هاى شمالى و غربى مسجد افزوده شد. از آن جمله محل دارالندوه بود که از فرصت قُصَىّ بن کلاب در نادانی براى مشورت کردن قریش درباره کارهاى مهم، در کنار مسجدالحرام ساخته شده بود. قرار بر آن بود تا صرفا قریشیانى که چهل سال از عمرشان قبل است، بدین مجلس مشورتى وارد شوند. این محل تا آخرها قرن سوم هجرى برپا بود و زمانى که خلفا به حج مى‌آمدند، در آنجا اقامت مى‌کردند. در‌این مجال، به بناى دارالندوه بى‌توجهى شد و رو به تخریب بود. هرگاه باران مى‌آمد، گِل و لاى آن به مسجدالحرام روان مى‌شد. این آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد فرمان سبب ساز شکایت امیر مکه به معتضد عباسى (خلافت از ۲۷۹-۲۸۹) شد و وى از خلیفه خواست تا اجازه دهد آنجا را به مسجد بیفزاید یا به محلى براى اقامت حجاج تبدیل کند. معتضد این طرح را پذیرفت و دستورش را صادر کرد. این ارتقا در سال ۲۸۱ هجرى صورت گرفت.
مقتدر (خلافت از ۲۹۵-۳۲۰) نیز در سمت باب ابراهیم، محدوده‌اى را به مسجد خاطر نشان نمود. در زمان مستنصر بالله عباسى (۶۲۳-۶۴۰) همت‌هاى زیادى براى بازسازى و نوسازى برخى از بناها صورت گرفت. یادگار این تجدید بناها، کتیبه‌هاى متعددى میباشد که رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از این خلیفه در جاى‌هاى چندى وجود داراست. از آن جمله براى تجدید بناى مطاف، کتیبه‌اى از این خلیفه در موزه بقعه نگهدارى مى‌شود. همچنین براى بناى مسجد البیعه در نزدیکى جمره عقبه، کتیبه‌اى از این خلیفه موجود است که روى دیوار آنجا برقرار باقیمانده می باشد.
پس از آن، جز بازسازى‌هاى اصلاحى که هر از چندى به وسیله خلفا و امیران در مسجدالحرام اجرا مى‌یافت، کارى صورت نگرفت. با این حال روشن میباشد که کلاً زمان مملوکى و عثمانى، بناى رواق‌هاى اطراف مسجد، هر از چندى ترمیم و در مواردى از مبنا بازسازى شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد مى‌شد.
[ يکشنبه 27 اسفند 1402 ] 14:18 ] [ محمد صادقی ]
[ ]