کاشی معقلی در معماری مسجد
هنر کاشی کاری معقلی را می اقتدار مسجد النبی کوهسنگی مشهد کامل کننده امور و تزییناتی دانست که در گونه های نما سازیها و پوشش های فرنگی و داخلی به شغل گرفته میگردد . از قرن چهارم و پنجم هجری برای قشنگ سازی و نما سازی ساختمانها ، از طریق تزیینات آجری بدور درج چینی بناها به کار گیری می شد‌ه‌است.
به کار گیری از هنر معقلی سازی که در اصل برای تزیینات نما چه در قسمتهای فرنگی و چه در بخشهای داخلی بناها به فعالیت می رود ، بعداز پیدایش هنرهای معرق و کاشی هفت رنگ در حین تیموریان عمومیت یافته میباشد . دیرین ترین اشکال معقلی تا چندی پیش در بنای مسجد جامع گوهرشاد مشهد که برای مثال اثرها آن عصر میباشد ، وجود داشته و اخیرا تجدید آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بنا گردیده‌است
گره چینی :
در بخش اعظمی از بناهای اسلامی به ویژه در مساجد یک کدام از تزیینات پر کاربرد ، نقوش هندسی موسوم به گره چینی میباشد که به اشكال ستارگان و خورشید بیشتر دقت داشته و ضمن جنبه نورانیت و زیبایی آنها از زینت ستارگان تحت عنوان یک کدام از نماد های آشکار معبود خاطر شد‌ه‌است.
در قرآن کلمه و واژه شمس که از آیه ها معبود میباشد ۳۳ توشه تکرار گردیده‌است . در نقش های گره چه بر کاشی کاری ، چه منبت کاری و چه مقرنس و کاربندی همگی نقوش سرنوشت به شمسه منتهی میشوند. بخش عمده یک مسجد محراب آن میباشد و مقرنس رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد یک تزئین پررنگ برای یک محراب میباشد که ترکیبی از تمامی زیبایی ، شکوه و راز و رمز میباشد.
گچبری:
گچبری در معماری مسجد اسلامی معمولا تحت عنوان یک هنر سنتی استعمال می گردیده‌است. تزیینات گچبری در معماری مسجد جامع عتیق در شیراز ، مسجد جامع نائین ، بقعه دوازده امام در یزد ، منزل سبزپوشان در نیشاپور به قرن سوم و چهارم هجری برمی شود. گچبری مسجد جامع اصفهان را می شود به تیتر یک کدام از مثال های شاهکار گچبری مسجدی اسم پیروزی.
خشت
نقش خشت در معماری اهل ایران از تاثیرگذارترین و پرجلوه ترین هنرهای تزیین معماری مسجد اهل ایران به‌حساب می‌آید. هنرمند اهل ایران از اولِ فعالیت و از هنگام به کارگیری خشت که جز مصالح اول سازه به شمار می رفته، زیباترین نقش ها و طرح ها را هنگام تولید دیوارها و پوشش گنبد ها و ساخت و ساز گوشوارها ، مقرنس ها و طاق نما ها کردار نموده است.
و در مراحل ان با اجرای گره چینی شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و خشت کاری شاهکارهای بی نظیری را به وجود آورده میباشد. از سایر تزیینات معماری اهل ایران به کار گیری از آجرنمای مسجد در پیاده سازی نما و استعمال اشکال ترکیبات این عنصر در چارچوب و پوسته یک هندسه بسیار بی آلایش ولی بی نیاز میباشد.
قوس
قوس نیز جزء طلاق ناپذیر از معماری مسجد اهل ایران میباشد. بدین ترتیب در نصیب ورودی، سالن (شبستان) و بقیه قسمتهای مساجد بسته به کارکرد معنوی آنان استعمال می گردد. قوسها در معماری مذهبی ایرانیان پیش از اسلام و ساختار کلیساها (مخصوصاً محراب) نیز مصرف شده میباشد.
[ سه شنبه 25 ارديبهشت 1403 ] 10:50 ] [ محمد صادقی ]
[ ]